บทบาทและวิวัฒนาการทางด้านการตลาด
โดย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุทธิชัย ปัญญโรจน์
ความสำคัญของการตลาด
หลังจากการปฏิวัติทางอุดสาหกรรมในช่วง คริสต์ศตวรรษที่
19 ทำให้เกิดการผลิตขนาน
ใหญ่ (Mass Production) ทำให้อุปสงค์ อุปทาน ได้เปลี่ยนไป
จากตลาดของผู้ขาย (Seller's market) มาเป็นตลาด
ของผู้ซื้อ (Buyer's markel) ผู้ซื้อหรือผู้บริโภคมีอำนาจต่อรองในการซื้อสินค้าและบริการมากขึ้น
ปีเตอร์ ดรักเกอร์ (Peter
Drucker) นักวิชาการด้านการบริหารที่มีชื่อเสียงระดับโลก
ได้กล่าวถึง “การตลาดมีส่วนช่วยให้เกิดการพัฒนาด้านเศรษฐกิจ
และเป็นตัวช่วยให้เกิดการพัฒนาด้านอื่นๆด้วย ”
ดังนั้นการตลาดจึงได้เข้ามามีบทบาทอย่างมากต่อชีวิตประจำวันของคนเรา
การตลาดเป็นทั้งเครื่อง
มือในการสร้างรายได้ให้กับบริษัทหรือหน่วยงานด้านธุรกิจและมีผลต่อระบบเศรษฐกิจสังคมและการค้าระหว่างประเทศ
การตลาด จึงทำให้หลายองค์กรได้นำการตลาดมาประยุกต์ใช้ได้ทั้งในชีวิตส่วนตัวในองค์การเอกชน
หน่วยงานธุรกิจ แม้แต่การทัพหรือองค์กรทางด้านการทหารก็ยังหันมาศึกษาหลักการตลาดเพื่อนำเอาไปใช้ด้วย
ความสำคัญของการตลาดจึงจำแนกได้ ดังนี้
1.ความสำคัญของการตลาดที่มีต่อระบบเศรษฐกิจและการค้าขาย การตลาดช่วยให้รายได้ของประชากรสูงขึ้น
เพราะการตลาดทำให้เกิดผลิตสินค้า ผลิตภัณฑ์และการบริการขึ้นมาอย่างมากมาย ทำให้มีการซื้อขาย
ทำให้เกิดการจ้างงาน จึงทำให้ระบบภาพรวมของระบบเศรษฐกิจและการค้าขายดียิ่งขึ้น
การตลาดยังทำให้เกิดการหมุนเวียนของปัจจัยการผลิต
ได้แก่ วัตถุดิบ แรงงาน สินค้า บริการ และทำให้ที่ดินมีราคาสูงขึ้นเนื่องจาก
ที่ดินบริเวณใดเจริญมีการค้าขายมีการพัฒนา ราคาที่ดินแปลงนั้นราคาก็จะเพิ่มขึ้น
อีกทั้งการตลาดยังช่วยสร้างความต้องการในสินค้าและบริการ
ทำให้เกิดการค้าขึ้นทั้งในประเทศและเกิดการตลาดระหว่างประเทศ
จึงทำให้ประเทศมีการพัฒนา เพราะประเทศและประชาชนมีรายได้เพิ่มขึ้น
และการตลาดยังช่วยให้เกิดการแข่งขันกันมากขึ้น ผลที่ตามมาคือ ทำให้สินค้าและบริการมีการปรับปรุงพัฒนาขึ้นไปเรื่อยๆ
การตลาดทำให้มีการใช้สื่อโฆษณา ประชาสัมพันธ์และทำให้เกิดการส่งเสริมการขาย
2. ความสำคัญของการตลาดต่อหน่วยงานธุรกิจหรือองค์กรธุรกิจ การตลาดเป็นเครื่องมือที่ทำให้องค์กรเติบโตและเจริญก้าวหน้า
เพราะเป็นตัวที่ทำให้เกิดรายได้เข้ามาหล่อเลี้ยงกิจการ และ ช่วยสร้างภาพพจน์ค่านิยมและการ
ยอมรับในสินค้าและบริการ
ทำให้เกิดการสร้างสรรค์ เกิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์ สินค้าและบริการใหม่ๆขึ้นมา อีกทั้งยังเป็นตัวช่วยลดต้นทุนต่อหน่วยของสินค้า
และบริการ ให้ต่ำลง เนื่องจากมีการสั่งซื้อมาก จึงต้องผลิตสินค้ามากขึ้น
ทำให้มีการซื้อวัตถุดิบคราวละมาก ๆ ทำให้ต้นทุนในการผลิตสินค้าต่อหน่วยถูกลง
3. ความสำคัญของการตลาดที่มีต่อบุคคลและสังคม
การตลาดยังได้ช่วยยกระดับมาตรฐานความเป็นอยู่และการครองชีพของคนในประเทศและสังคมให้สูงขึ้น
ทำให้ คนมีรายได้เพิ่มมากขึ้น ทำให้มีการซื้อขายกันเพิ่มมากขึ้น ทำให้ความเป็นอยู่ของคนเราสะดวกสบายและใช้ชีวิตได้ง่ายขึ้น
คนมีเวลามากขึ้น มีเครื่องที่ทันสมัยใช้ มีการติดต่อสื่อสาร มีการเดินทางที่สะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น
การตลาดทำให้ค่านิยม พฤติกรรม อุปนิสัย ความเชื่อ ค่านิยม เปลี่ยนแปลงไป เช่น
ผู้หญิงจะออกมาทำงานนอกบ้านกันมากขึ้น ตรงข้ามกับสมัยอดีตที่ผู้หญิงจะทำงานเป็น
อีกทั้งการตลาดยังทำให้เกิดอาชีพต่าง ๆ
เช่น เป็นพนักงาน ตามองค์กรธุรกิจ ตามร้านค้าปลีก เป็นตัวแทน เอเย่นต์ งานขนส่งสินค้า
งานโฆษณา งานวิจัยตลาด งานประกันภัย ฯลฯ และยังมีผลถึงการใช้บริการในอาชีพอื่น ๆ
เพิ่มมากขึ้นด้วย เช่น ใช้บริการทางการแพทย์ การเงิน
สถาปนิก การบัญชี วิศวกร เป็นต้น
วิวัฒนาการของแนวความคิดทางการตลาด
ยุคแรกเป็นยุคที่ 1.
แนวความคิดมุ่งการผลิต (Production Oriented Concept) เป็นแนวความคิดที่เก่าแก่ที่สุด
เป็นการมุ่งเน้นการผลิตทำให้สินค้าหาซื้อง่ายและต้นทุนต่ำ โดยไม่ได้คำนึงถึงเรื่องของคุณภาพของสินค้ามากนัก
ยุคที่ 2. แนวความคิดมุ่งผลิตภัณฑ์ (Product
Oriented Concept) เป็นยุคที่มุ่งเน้นคุณภาพของสินค้า
เนื่องจากความต้องการของผู้บริโภคมีความแตกต่างกัน ไม่เหมือนกัน
จึงมีการผลิตสินค้าที่มีคุณภาพที่ดีมากขึ้น มีหลายหลากขนาด หลากหลายสี และขายในราคาที่เหมาะสม
ยุคที่
3. แนวความคิดมุ่งการขาย (Salesmanship
Oriented Concept) เน้นความพยายามขายของผู้ขายมากกว่าผู้ซื้อ
ให้ความสำคัญในเรื่องของการขาย โดยยึดหลักว่าผู้บริโภค ผู้ซื้อโดยทั่วไปจะไม่ซื้อผลิตภัณฑ์
ซื้อสินค้าของบริษัท ถ้าไม่ถูกกระตุ้นจากผู้ขายหรือนักขาย เช่น การขายประกันชีวิต การขายรถยนต์ การขายเครื่องใช้ไฟฟ้า เป็นต้น
ยุคที่ 4. แนวความคิดมุ่งการตลาด (Marketing
Oriented Concept) เป็นการยึดหลักการหาความต้องการของลูกค้าหรือการสนองความต้องการของลูกค้า
โดยใช้สินค้า บริการของเราไปตอบสนอง เน้นการวิจัยการตลาด
การหาความต้องการในสินค้าและบริการของลูกค้า ว่าลูกค้าต้องการสินค้าแบบใด อย่างไร
แล้วพัฒนาสินค้าและบริการ เข้าไปตอบสนองอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเหนือคู่แข่งขัน
ยุคที่ 5. แนวความคิดมุ่งการตลาดเพื่อสังคม
เป็นยุคที่ให้ความสำคัญกับสังคม ประเทศชาติ โลก
แน่นอนการทำธุรกิจมีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการกำไร แต่ถ้าได้กำไร แต่สังคม
ประเทศชาติ โลก มีผลกระทบไปในทางลบหรือในทางไม่ดี
ก็จะทำให้ภาพพจน์ขององค์กรธุรกิจเสียหาย องค์กรธุรกิจจึงต้องมีการผลิตสินค้าที่เน้น
เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อีกทั้งองค์กรธุรกิจยังต้องมีการช่วยเหลือสังคม
ช่วยเหลือทรัพยากรธรรมชาติ ช่วยเหลือสิ่งแวดล้อม อีกด้วย
จากบทความข้างต้น
เราจะเห็นได้ว่า การตลาดมีความสำคัญเป็นอย่างมากต่อชีวิต สังคม ประเทศชาติ
และต่อความเจริญก้าวหน้าของโลกของเรา อีกทั้งการตลาดได้มีขึ้นมายังช้านาน
ไม่ได้พึ่งเกิดขึ้น แต่ยังมีการวิวัฒนาการโดยใช้ระยะเวลาในการพัฒนามาเป็นขั้นเป็นอันดับ
ดังนั้น ชีวิตของคนเรา รวมถึงชีวิตในการทำงาน คงหลีกเลี่ยง หลีกหนีการตลาด
ไปไม่พ้น และหากใครต้องการประสบความสำเร็จในชีวิตการทำงาน
วิชาการตลาดจึงเป็นวิชาหนึ่งที่น่าศึกษาเป็นอย่างยิ่ง
